Şubat 18, 2006

Yidiş

Yidiş[EXTRACT]

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Jump to: navigation, search
Musevi felsefesi
İnanç esasları  •  Seçilmişlik  •  Alaha
Tanrı  •  Kabala  •  Soykırım - Holokost
Mesih  •  Musevi ahlakı  •  Kader
Kaşerut  •  Tevazu  •  Minyan  •  Tsedaka
Dini metinler
Tevrat/Tora  •  Tanah  •  Talmud  •  Zohar
Humaş  •  Sidur  •  Mişna Tora  •  Arba Turim
Şulhan Aruh  •  Tosefta  •  Mişna Berurah
Tanya  •  Midraş  •  Piyutim
Kutsal Şehirler
Kudüs  •  Safed  •  Hebron  •  Tiberia
Musevi Bayramları
Şabat  •  Roşaşana  •  Yom Kipur  •  Sukot
Simhat Tora  •  Hanuka •  Asara BaTevet
Tu Bişvat  •  Purim  •  Pesah
Şavuot  •  9 Av  •  Şaloş Regalim
Önemli şahsiyetler
Avraham  •  Moşe  •  Dvora  •  Rut  •  David
Şlomo •  Eliyahu  •  İlel  •  Şamay  •  Raşi
İbn Ezra  •  Rif  •  Ramban  •  Gersonides
Saadia Gaon  •  Rambam
Baal Şem Tov  •  Tosafistçiler
Yosef Alba  •  Yosef Karo  •  Ovadia Yosef
Musevi hayatı
Brit mila  •  Bar mitsva  •  Şiduh  •  Evlilik
Nida  •  İsim koyma  •  Pidyon  •  Cenaze
Okullar
Yeşiva  •  JTS  •  HUC  •  YU
Dini roller
Kohen  •  Haham  •  Hazan  •  Mohel
Dayan  •  Maşgiah  •  Roş yeşiva  •  Gabay
Şohet  •  Menaker  •  Kabar  •  Tokea
Dini binalar
Tapınak  •  Sinagog  •  Mikve
Musevi Ayin sistemi
Musevi Ayinleri  •  Şahrit
Minha  •  Ma'ariv (veya Arvit) •  Avdala
Musevi dilleri
İbranice · Ladino · Yidiş
Aramice · Yahudi Arapçası
Musevi etnik bölünmeler
Aşkenaz Museviler · Sefarad Museviler
Parsim · Buhara Musevileri
Doğulu Museviler · Temani
Musevi mezhepleri
Musevilik  •  Karaylar  •  Samaritler
Tutucu musevilik  •  Ortodoks Musevilik
Hasidizm  •  Beta Israel
Reformist musevilik  •  Hümanist musevilik
Yeniden yapılanmacı musevilik
Dini Objeler
Talet  •  Tefilin  •  Kipa  •  Şofar
Tsitsit  •  Mezuza  •  Menora  •  Hanukiya
Musevi duaları
Şema  •  Amida  •  Alenu  •  Kal Nidre
Kadiş  •  Alel  •  Ma Tovu  •  Kiduş
Musevilik ve Diğer dinler
Hristiyan  •  Judeo-Hristiyan
Hristiyan Musevi ilişkileri  •  İslam
Katoliklik  •  Çoğulculuğa Musevi bakışı
Judeo-Islamic  •  Paganizm  •  İbrahimi

Yidiş (Yid. ייִדיש) is Avrupa ve Amerika ve Asya’da 3.5 milyon’dan fazla Aşkenaz Yahudisi tarafından konuşulan, Cermen kökenli dil. Diğer bir çok Musevi dili gibi İbrani Alfabesi ile yazılır.

Konu başlıkları

[gizle]

Konuşulduğu Ülkeler

Yidiş dili: A.B.D'da (1.250.000), Rusya'da (701.000), İsrail'de (215.000), Ukrayana'da (634.000), Beyazrusya'da (231.000), Almanya'da (50.000), Kanada'da (50.000), Arjantin ve bir çok ülkede Musevi azınlıklarca toplam 3.200.000’den fazla kişi tarafından konuşulur.

Özellikler

Hint Avrupa dilleri'nini Cermen dilleri kolunun, Batı Almanca-Batı Grubu, Yüksek almanca bölümünde bulunan Yidiş, her ne kadar farklı bir alfabe ile yazılda da bu dili bilmeyen insanlarca duyulduğunda Almanca olduğunu zannedebilir ve eğer Almanca biliyorsa %60 - %70 oranında bu dili anlıyabilir. Ancak Yidiş diline İbranice, Aramice ve Slav kökenli dillerden giren ek ve kelimeler bulunduğundan tam anlama mümkün olmaz.

Lehçeleri

Batı ve Doğu lehçesi olmak üzere iki lehçesi vardır, Doğu Avrupa ve Asya’da konuşulan Doğu lehçesi Slav dillerinden etkilenmişken, batı lehçesi daha çok Batı Avrupa dilleri ve özellikle İngilizce’den etkilenmiştir.

Medya

Bu gün dünya üzerinde Yidiş dili ile basılmakta olan 100’den fazla, gazete ve dergi bulunmaktadır. Yidiş dili zengin bir edebiyat dili olduğundan. Bu dil ile verilmiş eserlerin sayısı bilinmemektedir. Yine dünya zerinde bir çok ülkede Yidiş tiyatrolar ve sinemalar olduğu gibi internet üzerinde de birçok site Yidiş dili ile oluşturulmıştur.

Dış Bağlantılar: