Ücretsiz Ansiklopedi: Yakamoz

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Genellikle yanlış bilinen yakamoz ayışığı suya, denize vuran yansıması değildir. Yakamoz bir canlıdır, Latince ismi Noctiluca Miliaris ya da Noctiluca scintillans olan bu canlı, bir biçimde ateş böceğinin denizde yaşayan versiyonudur. Lüminesans maddesini vücudunda barındıran bu canlıya dokunulduğunda bir ışık saçar. Bu canlı bir bakteridir, yani milimetrik boyutlarda bir canlıdır. Bunlardan milyonlarcası bir araya geldiğinde geceleri bir kayık geçerken, veya bir balık sürüsü geçtiğinde bu canlılara çarparak ışık çıkartmalarına neden olurlar.

O yüzden balıkçı sandallarında yüksek bir direk ve bu direğin ucunda oturulacak bir yer vardır. Gırgır motorlarının köprülerinin çok katlı ve en üst kattan bile kumanda edilebiliyor olmalarının bir sebebi de budur. Balıkçılardan biri buraya oturarak ay olmayan geceleri balıkların yakamoz yaparak geçtikleri yolları görüp dümenciyi oraya yönlendirirler veya doğrudan kendileri tekneye (gemiye) kumanda eder. O yüzden Lüfer avlarken Lüks ışığı kullanılır, ışık balık gelsin diye değil misinanın değdiği, yakamozların çıkardığı ışıktan Lüfer korkmasın diye Lüks ışığı ile yakamoz ışığını öldürmek için kullanılır.

Yakamoz olduğunda denizde uzun floresan lambalar yanıyormuş gibi olur. Ama bunun için ay ışığı olmaması gerekir. Ay ışığında (daha baskın olduğu için) görülmez.

Sucul yaşama sahip olan bazı bakteri türleri, su yüzeyine düşen ışığı yansıtma özelliğine sahiptir. Ay veya güneş ışığının su yüzeyinde gördüğümüz yansıması da, suyun kendisinin ışığı yansıtma özelliğinin yanısıra, suda yaşayan bu bakteriler aracılığıyla gerçekleşir. Bu tip bakterilerden bazılarını, özellikle ıslak sahil kumunda da geceleri görebilirsiniz. Hatta, yakamoz olayının gerçekleşmesi için, ortamda belirli bir ışık kaynağının (ay ya da güneş gibi) bulunmasına da gerek yok. Biyolüminesans adı verilen metabolik olay sayesinde, bu bakteriler "yakamoz" olarak gördüğü ışığı üretebilirler. Dinoflagellatlar olarak bilinen oldukça küçük, ve flagella adı verilen uzantıları sayesinde hareket yeteneğine sahip olan tek hücreli canlılar (planktonlar), yakamoz görüntüsünü oluştururlar.

[değiştir]